Suy nghĩ này đúng nhưng chưa đủ; bởi lẽ, Chúa Giêsu gọi và chọn các Tông Đồ với mục đích để họ ‘ở với Người’ rồi sau đó mới đến việc ‘sai họ đi rao giảng Tin mừng’ (x. Mc 3, 13-16).

Sống và hiệp hành với Hội Thánh hoàn vũ, chúng ta tiếp tục hành trình hồng ân của Năm Thánh Hy Vọng qua việc nỗ lực học hỏi, suy tư, cầu nguyện và thực hành trong đời sống đức tin. Định hướng của Hội Thánh Việt Nam trong năm 2025-2026 với chủ đề: Mỗi Kitô hữu là một môn đệ thừa sai: “Anh em là ánh sáng thế gian” (Mt 5,14). Mọi thành phần Dân Chúa (chắc chắn là có người tu sĩ) được mời gọi canh tân đời sống đức tin qua việc sống Lời Chúa và Thánh Thể – nguồn mạch nuôi dưỡng và biến đổi tâm hồn, thôi thúc chúng ta sống hiệp thông, bác ái và nhiệt thành loan báo Tin Mừng. Đức cha Gioan Đỗ Văn Ngân, Giám mục Giáo phận Xuân Lộc, đã cử hành thánh lễ Ngày Giáo Phận tại trung tâm Đức Mẹ Núi Cúi vào thứ Năm 27 tháng 11 năm 2025 và định hướng năm mục vụ 2026 cho dân Chúa với chủ đề: Lời Chúa và Thánh Thể: nội lực và mục đích của loan báo Tin Mừng. 

Dựa trên định hướng của Giáo Hội Việt Nam và Giáo phận Xuân Lộc, tôi dành chút suy tư về: NGƯỜI MÔN ĐỆ THỪA SAI. Tôi mong ước làm rõ chân dung người môn đệ trong Tin Mừng theo thánh Gioan 15, 1-11 về dụ ngôn cây nho và cành nho; từ đó, tôi nghĩ đến một vài gợi mở cho cuộc đời thừa sai của người môn đệ Giêsu trong môi trường sống và cuộc đời nhập thể hướng tới Mầu Nhiệm Chúa Giáng Sinh 2025. Dụ ngôn cây nho gắn liền với cành nho diễn tả sức mạnh nội tại của Lời Chúa làm nên căn tính người môn đệ chính là “ở lại trong…” với 3 cấp độ Chúa Giêsu mời gọi: ở lại trong Thầy; ở lại trong tình thương của Thầy; và ở lại trong Lời của Thầy.

1. Ở lại trong Thầy: Tái lập tương quan với Thầy Giêsu. 

khái niệm người môn đệ (disciple) nghĩa là người học; người theo thầy để học sống đời mình theo định hướng của thầy. Theo nghĩa này, người môn đệ mà mỗi Kitô Kitô đang được định hình tập trung vào tương quan với Thầy Giêsu. Chúng ta có thể mở rộng khái niệm môn đệ là người…

Mang căn cốt Giêsu bằng việc “ở lại trong…” Yếu tố đầu tiên để trở thành môn đệ là đưa ra quyết định đáp trả lời mời gọi đi theo Chúa, lắng nghe lời Người dạy, và sống theo giáo huấn của Người. Đi theo Chúa là một chọn lựa ở với: Thầy ở đâu thì học trò ở đó; thầy chọn lựa sống nơi nào thì học trò cũng quyết định chọn nơi đó để sống cùng và sống với thầy. Đây là một hành trình đặt trọng tâm việc gắn bó mật thiết với Chúa Giêsu (x.Ga 15,4) hướng tới một quyết định biến đổi nội tâm trong ơn Thánh Thần dần trở nên giống Chúa Giêsu nhờ gắn bó cá vị với Người.

Hơn nữa, sứ vụ thừa sai của người môn đệ Giêsu không bắt đầu từ việc làm nhưng khởi đầu từ một tương quan và sống cuộc đời gắn bó với Chúa, “Thưa Thầy, Thầy ở đâu? Hãy đến mà xem…” (x. Ga 1, 29-34). Một môn đệ không ở lại trong Thầy thì dù có hoạt động nhiều cách mấy, thành công rạng rỡ bao nhiêu cũng không thể thành hình căn tính môn đệ Giêsu và càng không thể sinh hoa trái đúng thánh ý Chúa (x. Ga 15,5). Lúc này, chúng ta mới hiểu Chúa Giêsu tha thiết mong ước người môn đệ hãy ở lại trong Thầy. Đây là tương quan giữa người với người. Tình người bắt đầu từ việc gặp gỡ, chia sẻ để biết về cảm xúc, ước muốn; đối thoại để hiểu biết về câu chuyện lịch sử của mỗi người. Khi đã có sự gắn bó thân thiết, tình người sẽ dần chuyển sự hiện diện từ thông tin sang con tim; lúc đó, tương quan sẽ tiến thêm một nấc thang mới là “ở lại trong tình thương của Thầy.” 

Lời mời gọi  “Ở lại” của Chúa Giêsu dành cho người môn đệ không có nghĩa thụ động trong bất động nhưng là sự chuyển động tương quan đến mức mật thiết cách sống động. Người môn đệ ở lại với Chúa không chỉ đo đếm bằng số lần cầu nguyện hay số việc đạo đức nhưng là thời gian cho phép Chúa có cơ hội thẩm thấu vào cảm xúc, chọn lựa, suy nghĩ, và hành động của mỗi người. Kết quả của tiến trình ở lại trong sự sống của Chúa là hoa trái của sự biến đổi nội tâm hay còn gọi là sự biến đổi toàn bộ hữu thể từ tình trạng nhân bản biến chuyển trong tiến trình nhân linh. Hoa trái ấy không phải là những thành công, lời khen, những thành tích mà là kiên nhẫn hơn, hiền lành hơn, bình an hơn, yêu thương hơn, và tự do khỏi ích kỷ, khỏi cái tôi hơn mỗi ngày. Hoa trái này được đo lường trong đời sống cộng đoàn Giáo hội và cả xã hội qua chia sẻ, hiệp thông, yêu thương, vui tươi, tin tưởng và huynh đệ… 

2. Ở lại trong tình thương: Nội tâm hóa tương quan 

“Ở lại trong tình thương của Thầy” làm nên căn tính của người môn đệ và nền tảng cho người được sai đi (Ga 15, 9–10). Chúa Giêsu nói rõ giá trị tương quan nội tại này, “Như Cha đã yêu mến Thầy, Thầy cũng yêu mến anh em. Hãy ở lại trong tình thương của Thầy.” Ở lại trong tình thương nghĩa là đón nhận và trao ban trái tim cho nhau, bởi trái tim là nguyên lý làm nên sự sống và là căn nguyên bảo đảm người đó đang sống. 

“Ở lại trong tình thương…” là giai đoạn triển nở chiều sâu nội tâm; trái tim cảm nhận sự thân mật, chia sẻ cảm xúc, gắn bó huynh đệ. Cách thức để sự gắn bó được bền chặt và thành toàn qua việc giữ Lời của Thầy. Lời mời ở lại cần 3 tác động tương quan dẫn vào nội tâm chạm đến trái tim chứ không chỉ là những ràng buộc bên ngoài: gặp gỡ-tiếp nhận- và chuyển hóa. Đặc tính của trái tim là luôn chuyển động chứ không hề bất động: nhịp tim, máu trao đổi… nguồn lưu thông sống động của hai tác động nội tại: đón nhận và trao ban (trung chuyển làm nên sự sống). Trong đời sống thiêng liêng, giá trị của trái tim làm nên tình yêu là sự sống mới được thành hình nhờ tiếp nhận và chuyển trao. Ý nghĩa này cho chúng ta hiểu căn cốt thâm sâu của tình yêu tự hiến mà Chúa Giêsu đã tự nguyện chọn lấy và sống cuộc đời tự hủy trong một hành trình tự khiêm chân thật (x.Pl 2, 6-10). 

Lời mời gọi ở lại trong tình thương của thầy nghĩa là mời người môn đệ bước vào cuộc hành trình trao hiến đời sống mình để làm rõ nét căn tính và giá trị đời môn đệ ngõ hầu  hoàn thành sứ mạng thừa sai qua sự trung chuyển ân sủng của Chúa cho anh chị em. Trong sứ điệp ngày quốc tế giới trẻ năm nay, ĐTC Lêô XIV ước muốn người trẻ trở về nguồn tình bạn với Chúa Giêsu. Ngài nói, “Chỉ một mình Chúa Giêsu thật sự biết chúng ta là ai và vì sao chúng ta hiện diện nơi đây; hỡi các bạn trẻ, Chúa Giêsu biết rõ tâm hồn các con, biết nỗi phẫn uất của các con trước bất công và phân biệt đối xử, biết khát vọng của các con về chân lý, cái đẹp, niềm vui và bình an. Qua tình bằng hữu của Người, Chúa Giêsu lắng nghe, khích lệ và hướng dẫn các con, mời gọi từng người bước vào một đời sống mới.” ĐTC giải thích, “Người (Chúa Giêsu) mời gọi chúng ta ở lại với Người như những người bạn, để đời sống chúng ta được canh tân. Và chính từ niềm vui tươi mới của tình bạn này mà chứng tá tự nhiên nảy sinh. Đây là một tình bạn độc nhất vô nhị, đem lại cho chúng ta sự hiệp thông với Thiên Chúa; một tình bạn trung tín, giúp chúng ta nhận ra phẩm giá của chính mình và của tha nhân; một tình bạn vĩnh cửu, mà ngay cả cái chết cũng không thể hủy diệt, bởi chính Chúa chịu đóng đinh và phục sinh là nguồn mạch của nó.”

Thế nên, nếu người môn đệ của Chúa Giêsu không cảm nghiệm tình yêu Chúa dành riêng cho mình trong trái tim thì sẽ rất khó sống giá trị tự hiến cho Chúa và phục vụ tha nhân theo cung cách yêu thương của Chúa Giêsu, “Vì Con Người đến không phải để được người ta phục vụ, nhưng là để phục vụ, và hiến mạng sống làm giá chuộc muôn người” (Mc 10, 45). Người môn đệ ở lại trong tình thương của Chúa đúng chất sẽ giúp chữa lành 3 vết thương thường gặp trong gia đình và cộng đoàn: 

• Phán xét nhau theo suy diễn; 
• Tổn thương vì chưa được nhìn nhận; 
• So sánh ghen tỵ cạnh tranh âm thầm. 

3. Giữ Lời của Thầy: Phong cách người môn đệ thừa sai 

Sau khi được đào tạo trở thành môn đệ thừa sai, người môn đệ sẽ được gửi đến những nơi Giáo hội cần, những vùng đất ngoại biên dân đang chờ. Nơi Giáo hội cần là gia đình của mỗi người vì gia đình là Hội Thánh thu nhỏ; và vùng đất ngoại biên là anh chị em đang gặp nhiều khó khăn thiếu thốn bởi thiên tai, lũ lụt vừa qua. Chúa đang rất cần con tim và đôi tay của người môn đệ thừa sai: xây gia đình thành mái ấm; dựng cộng đoàn trong cảm thông nâng đỡ. Hành trang lên đường thực thi sứ mạng của người môn đệ Giêsu chính là Lời Chúa. Lời Chúa là chỉ nam định phương và chọn hướng cho bước chân người môn đệ đi vào giữa lòng thế giới và là nguồn cảm hứng cho hành động (Ga 15,7). Bởi lẽ, Lời Chúa là  ngọn đèn soi bước con (x.Tv 119, 105). Thế nên, Chúa Giêsu khẳng định lẽ sống của người môn đệ thừa sai mang sứ điệp Tin Mừng bằng chính đời sống mình. Nghĩa là,

• Để Lời Chúa thấm vào tâm trí và phản ứng của mình bằng chất Chúa.
• Để Lời Chúa định hướng cách sống và cách nhìn anh chị em,
• Để Lời Chúa sửa lại lối suy nghĩ và hành vi nhiều khi lệch chuẩn.

Nhờ đời sống cá nhân và cộng đoàn được Lời Chúa cư ngụ và hướng dẫn, người môn đệ thừa sai rộng lòng chia sẻ niềm vui Tin Mừng và nhu cầu sống cho anh chị em từ vật chất đến tinh thần. Sự quảng đại của người môn đệ thấm tính yêu Giêsu thúc đẩy tinh thần thừa sai với một nhiệt tâm mới, phong cách mới và giá trị mới.

Như một lời kết…

Với lời Chúa Giêsu “Thầy là cây nho, anh em là cành,” chúng ta như những môn đệ thừa sai, nhận được một phúc ân rất đỗi lớn lao là được gắn đời mình vào đời Chúa, được gắn chặt phận người mỏng manh vào phận thánh thiện cao sang của Thiên Chúa trong tác động của Chúa Thánh Thần. Vì vậy, tất cả những người môn đệ Giêsu cũng trở thành anh chị em với nhau trong mối dây liên kết với Thánh Thể. Mối dây liên kết này được diễn tả qua đời sống tương quan với anh chị em trong gia đình và giáo xứ nơi không phải để chúng ta muốn thay đổi người khác, mà là nơi cho mỗi người được ở lại trong Chúa và hưởng sự sống của Chúa đang chuyển động trong các thành viên.

Khi ở lại trong Lời Chúa và Thánh Thể, sứ vụ thừa sai của người môn đệ sinh hoa trái của hiệp thông huynh đệ.Người môn đệ dấn sâu đời mình vào suối nguồn Thánh Thể theo định hướng Lời Chúa sẽ xây nên một cộng đoàn hy vọng nhờ được chữa lành, đón tiếp, nâng đỡ, chia sẻ, và chữa lành. Đây là khát khao của Thiên Chúa và khát vọng dấn thân của Giáo hội: anh em sinh nhiều hoa trái và trở thành môn đệ… (x. Ga 15, 8)

Khi người môn đệ dựa tim vào Lời Chúa và tựa đời mình trong Thánh Thể, họ sẽ sống sứ mạng truyền giáo bằng chính đời Thánh Thể đã được hấp thụ dưỡng chất Giêsu. Môn đệ có thể nói bằng ngôn ngữ Giêsu khi giao tiếp, gặp gỡ và đối thoại. Trong Mùa Vọng, Giáo hội giới thiệu mẫu gương Mẹ Maria  và thánh Gioan Tẩy Giả, những môn đệ sáng ngời niềm vui đón Chúa, ở lại trong Chúa, và mang sứ mạng thừa sai đúng chất. Cuộc đời của Mẹ Maria và thánh Gioan Tẩy Giả như chiếc gương sáng soi chiếu niềm tin và hy vọng cho người môn đệ trên đường lữ hành đến Quê Trời trong Chúa Giêsu nhờ sức mạnh của Chúa Thánh Thần. 

Lm. Phaolô Đinh Chí Hiền

ĐCV thánh Giuse Xuân Lộc

Tài liệu tham khảo:

vHồng Y Raniero Cantalamessa, Thánh Thể thánh hóa chúng ta, Lm. Micae Trần Đình Quảng chuyển ngữ, NXB Đồng Nai,

vĐTC Lêô XIV, Sức điệp ngày quốc tế giới trẻ năm 2025

vĐTC Phanxico, Tông huấn Niềm vui của Tin Mừng, Evangelii Gaudium

vVatican News: ĐTC Lêô XIV gặp gỡ Giám mục, linh mục tu sĩ nam nữ và nhân viên mục vụ trong chuyến tông du Thổ Nhĩ Kỳ ngày 28/11/2025

vĐGH Phanxicô, Chúa yêu thương con, John Toain, MI chuyển ngữ, NXB Đồng Nai