Vào Chúa nhật 15/12/2024, tại trụ sở Hội Thừa sai Paris (MEP: Missions Étrangères de Paris), Đức Tổng Giám mục Giuse Vũ Văn Thiên - Phó Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam, cùng với Đức cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng - Tổng Thư ký Hội đồng Giám mục Việt Nam, đã dâng thánh lễ và cử hành nghi thức làm phép Bia ghi ơn dành tặng Hội Thừa sai Paris.

Thánh lễ còn có sự hiện diện của cha Vincent Sénéchal - Bề trên Tổng quyền của Hội, quý cha trong Ban cố vấn và các cha thuộc Hội Thừa sai Paris, các linh mục du học tại Nhà MEP, nam nữ tu sĩ Việt Nam cùng cộng đoàn giáo dân tại Paris.

Sự kiện này có ý nghĩa rất lớn không chỉ đối với Hội Thừa sai Paris nhưng còn đối với Giáo Hội tại Việt Nam, bởi vì năm nay đánh dấu kỷ niệm 360 năm ngày mà vị thừa sai đầu tiên của MEP, cha Louis Chevreuil, đã đặt chân đến Hội An (Faifo) và bắt đầu sứ mạng truyền giáo tại Việt Nam vào ngày 26 tháng 7 năm 1664.

Trong lời chào mừng trước thánh lễ, cha Bề tên Tổng quyền của Nhà MEP đã diễn tả sự vui mừng hạnh phúc vì được đón quý Đức Cha đại diện cho Hội đồng Giám mục Việt Nam đến trao tặng Hội Thừa sai Paris món quà ý nghĩa này. Cha Bề trên nói rằng : “Việt Nam luôn có một vị trí đặc biệt trong lòng của các thừa sai MEP. Nếu không có Việt Nam, thì không có Hội Thừa sai Paris”. Tâm tình này của cha Bề trên đã nhắc nhớ lại những ngày đầu của Hội Thừa Sai Paris, vốn gắn liền với những biến cố quan trọng của công cuộc truyền giáo tại Việt Nam.

Sau khi rời Việt Nam năm 1645, cha Alexandre de Rhode (cha Đắc Lộ) - một thừa sai dòng Tên, đã đến Roma để yết kiến Đức Giáo Hoàng Innocent X và trình lên Thánh bộ Truyền bá Đức tin (Propaganda Fide) tình hình công cuộc truyền giáo tại Việt Nam. Cùng với bản tường trình này, cha Đắc Lộ đã thỉnh cầu Đức Thánh Cha gửi các vị Đại diện Tông tòa đến phục vụ sứ mạng truyền giáo tại Việt Nam. Sau thời gian dài tìm kiếm và sắp xếp, vào năm 1658, Tòa Thánh đã bổ nhiệm hai vị Đại diện Tông tòa đầu tiên cho Việt Nam: Đức cha François Pallu phụ trách Đàng Ngoài (Tonkin), và Đức cha Pierre Lambert de la Motte phụ trách Đàng Trong (Cochinchine). Sự kiện này khởi đầu cho sự ra đời của Hội Thừa sai Paris và công cuộc truyền giáo của Hội tại Việt Nam từ cuối thế kỷ XVII.

Sau hơn 360 năm hiện diện, ngoài Việt Nam, Hội Thừa Sai Paris đã gửi hơn 4000 thừa sai đến nhiều quốc gia tại khu vực Châu Á như: Thái Lan, Trung Quốc, Campuchia, Ấn Độ, Lào, Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, Singapore, Myanmar... Hiện nay, MEP vẫn duy trì sự hiện diện của Hội với khoảng 150 linh mục tại 14 quốc gia, tiếp tục phục vụ sứ mạng loan báo Tin Mừng tại Châu Á và Ấn Độ Dương. Các thừa sai của nhà MEP không chỉ tham gia vào việc thành lập các cộng đồng Kitô giáo mới và đào tạo linh mục bản địa, mà còn tích cực tham gia vào các hoạt động từ thiện trong giáo dục và y tế, hỗ trợ các dân tộc thiểu số và người di cư, thúc đẩy đối thoại liên tôn, cũng như phục vụ các cộng đồng Công giáo nói tiếng Pháp tại khu vực này.

Trong bài giảng lễ, Đức cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng đã nhắc lại cuộc đời của các thừa sai như những tấm gương sống động của đức tin. Với lòng nhiệt thành tông đồ và đức tin sâu sắc, các ngài đã đáp lại lời mời gọi của Chúa, rời bỏ quê hương để đi đến những miền đất xa xôi, mang niềm vui của Tin Mừng để phục vụ các anh chị em nơi đây. Đức cha Tổng Thư ký Hội đồng Giám mục Việt Nam còn đặc biệt nhấn mạnh vai trò to lớn của Hội Thừa sai Paris trong việc đặt nền móng và xây dựng Giáo Hội tại Việt Nam, nơi ghi dấu sự hiện diện và phục vụ của hơn 1000 thừa sai MEP. Giáo Hội Việt Nam luôn mang trong mình ân tình sâu nặng đối với Hội Thừa sai Paris.

Được biết, ngoài các giáo phận thuộc khu vực Đông Đàng Ngoài (Tonkin Oriental) như Bắc Ninh, Bùi Chu, Hải Phòng, Lạng Sơn – Cao Bằng đã được trao phó cho các thừa sai Đaminh từ năm 1693, tất cả các giáo phận còn lại tại Việt Nam (trước đây là các Hạt Đại diện Tông tòa) đều do các thừa sai Nhà MEP phụ trách trong những năm đầu hình thành.

Để mọi người được nhận biết Chúa, được đón nhân niềm vui và sự dịu ngọt của Tin Mừng, các thừa sai đã dành trọn cuộc đời và trái tim cho mảnh đất mà họ được sai đến. Cha Jean Baptiste Etcharren, một thừa sai truyền giáo tại khu vực Quảng Trị, dù phải trở về Pháp sau năm 1975, vẫn xin phép quay lại Việt Nam để sống những năm cuối đời. Ngài qua đời vào năm 2021 và được an táng tại Đại Chủng viện Huế. Nhiều tín hữu từng ở gần cha Etcharren đã chia sẻ rằng cha rất thương Việt Nam; ngài vẫn thường nói với họ bằng giọng Quảng Trị chân chất: “Người Việt khổ quá mà, sao mà tôi không thương cho được!”.

Tinh thần này cũng được diễn tả cách rõ nét trong suốt dọc dài lịch sử của các thừa sai tại Việt Nam. Trong những thời kỳ bách hại gay gắt, các thừa sai đã không rời bỏ đoàn chiên của mình, mà kiên quyết ở lại, đổ máu đào để làm chứng cho đức tin mà họ đã rao giảng và củng cố lòng tin của các tín hữu. Các thừa sai đã can đảm hy sinh mạng sống trên mảnh đất quê hương thứ hai, sát cánh bên các tín hữu Việt trong những gian truân. Trong số 117 vị tử đạo Việt Nam được Đức Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II phong thánh vào ngày 19 tháng 6 năm 1988, có 10 vị thuộc Hội Thừa sai Paris.

Sau năm 1975, các thừa sai MEP tại Việt Nam buộc phải trở về Pháp. Tuy nhiên, như lời cha Bề trên Tổng quyền MEP, Việt Nam vẫn luôn chiếm một vị trí đặc biệt trong trái tim của các thừa sai MEP. Hội vẫn tiếp tục đồng hành và hỗ trợ Giáo Hội tại Việt Nam bằng nhiều cách thức thiết thực. Từ năm 1993, Hội Thừa sai Paris đã trao học bổng và tạo điều kiện thuận lợi cho các linh mục Việt Nam sang Pháp du học. Trụ sở của Hội, tọa lạc tại rue du Bac, trung tâm Paris, chỉ cách Học viện Công giáo Paris khoảng 1 km, là nơi lý tưởng để các linh mục học tập và nghiên cứu. Đây không chỉ là một địa điểm thuận lợi mà còn mang giá trị lịch sử, lưu dấu hơn 4000 thừa sai đã từng sống và học tập trước khi lên đường thực hiện sứ mạng truyền giáo. Hiện nay, Nhà MEP còn lưu giữ các di cốt và kỷ vật của các thánh tử đạo và các vị thừa sai, tạo nên một không gian thiêng liêng và ý nghĩa. Đây là nơi các linh mục Việt Nam du học có thể sống trong tâm tình tri ân các bậc tiền nhân, cảm nghiệm ngọn lửa truyền giáo, và hòa mình vào bầu khí huynh đệ của Giáo Hội hoàn vũ cùng với các linh mục đến từ nhiều nơi trên thế giới. Trong số các Đức giám mục của Việt Nam hiện nay, hơn 10 vị đã từng sống và học tập tại đây.

Do vậy, thật ý nghĩa khi Hội đồng Giám mục Việt Nam có sáng kiến dựng Bia ghi ơn Hội Thừa sai Paris trong dịp kỷ niệm này.

Ngay sau Thánh lễ, nghi thức làm phép Bia ghi ơn đã được cử hành trong bầu khí trang nghiêm và xúc động. Tấm bia được đặt tại vị trí trang trọng bên cạnh Đài Nữ vương Các vị Tử đạo – nơi từng diễn ra các nghi thức sai đi và trao thánh giá cho các thừa sai trước khi các ngài lên đường truyền giáo.

Trong phần mở đầu nghi thức làm phép Bia ghi ơn, Đức Tổng Giuse Vũ Văn Thiên đã gửi gắm những lời nhắn nhủ sâu sắc đến cộng đoàn. Ngài nói: “Bia tưởng niệm này không chỉ đơn giản là một công trình bằng đá; nó là chứng từ sống động của tình yêu sắt son mà Thiên Chúa dành cho mỗi chúng ta. Đây cũng là lời nhắc nhở về sự dấn thân cao cả của các thừa sai, những người đã gieo Lời Chúa khắp các nước Á Châu. Bia ghi ơn chính là dấu ấn của di sản thiêng liêng mà các ngài đã để lại, một di sản mà chúng ta được mời gọi tiếp tục gìn giữ và phát triển bằng đức tin và lòng nhiệt thành. [...] Chúng ta hãy dâng lời cảm tạ Thiên Chúa vì tất cả những ai đã góp phần vào sứ mạng loan báo Tin Mừng tại Việt Nam.”

Thánh lễ và nghi thức kết thúc với lời cảm ơn của cha Bề trên Tổng quyền Hội Thừa sai Paris. Ngài bày tỏ sự xúc động và lòng biết ơn sâu sắc trước nghĩa cử đầy tình nghĩa mà Giáo Hội tại Việt Nam dành cho nhà MEP hôm nay. Tấm bia ghi ơn, với trọng lượng 1200 kg, còn diễn sự gắn bó sâu đậm của tình huynh đệ trong Chúa giữa Hội Thừa sai Paris và Hội thánh Việt Nam. Cha Bề trên cũng nói thêm rằng: món quà này còn là niềm an ủi và khích lệ rất lớn đối với Nhà MEP, nhắc nhớ các thành viên của Hội về những thừa sai và những vị thánh của Hội đã hy sinh vì Tin Mừng, đồng thời là lời nhắc nhở về sứ mạng truyền giáo mà Hội được trao phó.

 

Bài viết : Linh mục Giuse