Ý NGHĨA CỦA VIỆC NGHỈ HÈ
Kính thưa quí Cha thân mến,
Để kỷ niệm Kim Khánh thành lập Giáo Phận, chúng ta đã đề nghị cho toàn thể Dân Chúa trong Giáo Phận chương trình mục vụ 5 năm nhằm canh tân đời sống Đức Tin để hân hoan chia sẻ niềm vui Tin Mừng cho nhau và cho mọi anh chị em chưa biết Chúa.
Theo tinh thần của chương trình mục vụ này, việc mừng kỷ niệm Kim Khánh Giáo Phận không chỉ dừng lại ở việc tổ chức và cử hành các lễ nghi cách long trọng và sốt sắng hay hành hương lãnh Ơn Toàn Xá, mà còn phải cố gắng lấy ánh sáng và sức mạnh Tin Mừng để chiếu soi và biến đổi tất cả đời sống, ngay cả những động tác bình thường của cuộc sống hằng ngày theo tinh thần Thánh Phaolô đã nhắc nhở cho giáo đoàn Côrintô : “ Dù ăn, dù uống, hay làm bất cứ việc gì, anh chị em hãy làm tất cả để tôn vinh Thiên Chúa” (1 Cor 10,31).
Trong tinh thần đó, nhân dịp mùa hè, tôi muốn chia sẻ với quí Cha đôi suy tư về việc nghỉ hè, vì xã hội Việt Nam đã bắt đầu đi vào nếp sống chung của các nước tân tiến theo đó việc nghỉ hè là một yếu tố cần thiết và đã trở thành chương trình sống của nhiều người.
Khi nói đến mùa hè, người ta thường nghĩ ngay đến việc tổ chức các cuộc vui chơi hay đi tham quan dã ngoại, coi đó như là những sinh hoạt giúp thư giãn, giải trí. Tuy nhiên, khi trở về nhà, nhiều người lại cảm thấy mệt mỏi hơn trước. Vì vậy, chúng ta cần khám phá ra ý nghĩa và những cách thức nghỉ hè để mùa nghỉ thực sự canh tân đời sống sau những ngày tháng mệt nhọc dấn thân trong sứ vụ và hơn nữa, còn mở ra những hướng mới cho cuộc sống và đối với anh em linh mục chúng ta, cho công tác mục vụ.
Kính thưa quí Cha thân mến,
Để kỷ niệm Kim Khánh thành lập Giáo Phận, chúng ta đã đề nghị cho toàn thể Dân Chúa trong Giáo Phận chương trình mục vụ 5 năm nhằm canh tân đời sống Đức Tin để hân hoan chia sẻ niềm vui Tin Mừng cho nhau và cho mọi anh chị em chưa biết Chúa.
Theo tinh thần của chương trình mục vụ này, việc mừng kỷ niệm Kim Khánh Giáo Phận không chỉ dừng lại ở việc tổ chức và cử hành các lễ nghi cách long trọng và sốt sắng hay hành hương lãnh Ơn Toàn Xá, mà còn phải cố gắng lấy ánh sáng và sức mạnh Tin Mừng để chiếu soi và biến đổi tất cả đời sống, ngay cả những động tác bình thường của cuộc sống hằng ngày theo tinh thần Thánh Phaolô đã nhắc nhở cho giáo đoàn Côrintô : “ Dù ăn, dù uống, hay làm bất cứ việc gì, anh chị em hãy làm tất cả để tôn vinh Thiên Chúa” (1 Cor 10,31).
Trong tinh thần đó, nhân dịp mùa hè, tôi muốn chia sẻ với quí Cha đôi suy tư về việc nghỉ hè, vì xã hội Việt Nam đã bắt đầu đi vào nếp sống chung của các nước tân tiến theo đó việc nghỉ hè là một yếu tố cần thiết và đã trở thành chương trình sống của nhiều người.
Khi nói đến mùa hè, người ta thường nghĩ ngay đến việc tổ chức các cuộc vui chơi hay đi tham quan dã ngoại, coi đó như là những sinh hoạt giúp thư giãn, giải trí. Tuy nhiên, khi trở về nhà, nhiều người lại cảm thấy mệt mỏi hơn trước. Vì vậy, chúng ta cần khám phá ra ý nghĩa và những cách thức nghỉ hè để mùa nghỉ thực sự canh tân đời sống sau những ngày tháng mệt nhọc dấn thân trong sứ vụ và hơn nữa, còn mở ra những hướng mới cho cuộc sống và đối với anh em linh mục chúng ta, cho công tác mục vụ.
NGHỈ HÈ THEO GIÁO HUẤN CỦA CÁC ĐỨC THÁNH CHA
1.Đức Thánh Cha Phaolô VI
Đức Thánh Cha Phaolô VI là vị Giáo Hoàng đầu tiên đưa ra những hướng dẫn về việc nghỉ hè và lần đầu tiên Ngài đề cập đến đề tài này là ngày Chúa Nhật 25/7/1965 : “Đời sống trong xã hội tân tiến rất căng thẳng đòi hỏi chúng ta phải có những giây phút thư giãn về thể xác và cả tinh thần nữa…Cha muốn có ít lời khuyên : anh chị em hãy tìm giờ gặp gỡ, trò chuyện với người khác, nhất là với những người trong gia đình. Vì công ăn việc làm, nhiều gia đình phải xa nhau hay ở gần nhau mà lại ít gặp nhau vì giờ làm việc khác nhau. Anh chị em hãy tìm thời gian thư giãn với nhau trong gia đình và để gặp gỡ bạn bè và những người có mối liên hệ thiết yếu”.
2.Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II
Đối với Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II, thời gian nghỉ hè là lúc khám phá sự hiện diện gần gũi của Thiên Chúa nhờ khung cảnh thinh lặng và tiếp cận với thiên nhiên.
Lần đầu tiên Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II nói đến việc nghỉ hè là dịp lễ Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời, 15/8/1979 : “Đôi tâm tư Cha muốn gửi đến những ai đang ngơi nghỉ trong những ngày nghỉ hè theo truyền thống này. Cầu mong cho những ngày nghỉ xa khỏi những lo lắng hằng ngày của công ăn việc làm sẽ là cơ hội để gần gũi với thiên nhiên, kho tàng của vẻ đẹp không thể diễn tả hết của Thiên Chúa, Đấng Tạo Hoá… Cha mong ước là việc canh tân sức mạnh thể xác phải được gắn liền với việc thăng tiến về tinh thần, qua việc chiêm ngắm các kỳ công thiên nhiên, dễ dàng nối kết chúng ta với Đấng là suối nguồn và nguyên lý của muôn loài”.
Trong dịp này, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II cũng nhắc đến những người “vì khả năng tài chánh không cho phép có những ngày nghỉ xa nhà, mặc dù họ rất cần, có lẽ còn cần hơn những người khác. Đối với những anh chị em này, Cha có lời an ủi và hiệp thông. Xin anh chị em hãy đón nhận hoàn cảnh này và biến nó thành cơ hội làm giầu có thiêng liêng cho chính mình và cho toàn thể Hội Thánh”.
Ngày 20/7/1980, Đức Thánh Cha nói cho giới trẻ về mùa hè : “Điều quan trọng là việc nghỉ ngơi không rơi vào trống rỗng và trong trường hợp đó thì không có nghỉ ngơi thực sự. Những ngày nghỉ cần phải được đan dệt bằng những cuộc gặp gỡ. Cha nghĩ đến cuộc gặp gỡ với thiên nhiên, với núi rừng, với biển cả. Con người, khi gặp gỡ thiên nhiên, sẽ tìm lại được sự bình an nội tâm. Tuy nhiên, đó chưa phải là tất cả ý nghĩa của việc nghỉ ngơi. Còn một ý nghĩa nữa. Đó là việc gặp gỡ với Đức Kitô và ý nghĩa này mới là điều mới mẻ. Nghỉ ngơi là mở mắt tâm hồn để nhận ra sự hiện diện của Chúa trong thế giới, là mở tai nội tâm để lắng nghe lời của Ngài là chân lý… Một cách đặc biệt, Cha chúc giới trẻ các con có được cách thức nghỉ này… Cha biết là có nhiều bạn trẻ đã biết sử dụng mùa nghỉ hè vừa như thời gian thư giãn, vừa như thời gian đặc biệt để gặp gỡ Chúa, trong cộng đoàn tình nghĩa bạn bè. Cha nói điều này từ chính kinh nghiệm cá nhân của Cha, vì như giám mục và linh mục, Cha đã trải qua nhiều mùa nghỉ hè với các bạn trẻ”.
Chúa Nhật 11/7/2004, từ miền núi Valle d’Aosta, Đức Thánh Cha nói : “Trong vùng ốc đảo tươi mát, đầy vẻ thanh bình này, đứng trước cảnh tượng tuyệt vời của thiên nhiên, người ta có thể cảm nhận dễ dàng là sự thinh lặng thật là ích lợi, nhưng lại là điều hôm nay rất khó tìm được. Có phần nguy hiểm là các mối liên hệ và các thông tin mà xã hội tân tiến cung cấp, có thể lấy mất môi trường hồi tâm và có thể còn làm cho người ta đánh mất khả năng suy nghĩ và cầu nguyện. Trong thực tế, chỉ trong thinh lặng người ta mới có thể nghe được, trong chiều sâu của lương tâm, tiếng nói của Thiên Chúa, có khả năng làm cho người ta được thực sự tự do. Mùa nghỉ có thể giúp cho con người tìm thấy và nuôi dưỡng chiều kích nội tâm không thể thiếu được của cuộc sống làm người”.
3.Đức Thánh Cha Bênêdictô XVI
Chúa Nhật 17/7/2005 trước khi đọc kinh Truyền Tin, Đức Thánh Cha Bênêdictô XVI đã nói về mùa nghỉ hè : “Trong những ngày nghỉ hè, người ta có thể cầu nguyện nhiều hơn, dài hơn, có giờ để đọc sách và để suy nghĩ về những ý nghĩa sâu xa của cuộc đời, trong bầu khí an lành của gia đình và những người thân quen. Thời gian nghỉ hè cho chúng ta cơ hội để ngắm nhìn những quang cảnh hùng vĩ của thiên nhiên, một “cuốn sách” mọi người, dù lớn hay nhỏ, đều có thể đọc được. Tiếp xúc với thiên nhiên, người ta sẽ khám phá chiều kích trung thực của mình, nhận ra mình chỉ là một tạo vật nhỏ bé, nhưng lại có khả năng đi vào thế giới của Thiên Chúa, vì trong thâm cung lòng mình, người ta vươn lên Đấng Vô Tận”.
Chúa Nhật 08/7/2007, từ miền núi Lorenzago di Cadore, nơi đang nghỉ hè, Đức Thánh Cha Bênêdictô XVI đã nói : “Trước một quang cảnh của vườn cỏ, của rừng núi bao la, bát ngát, vươn lên trời cao, tự đáy lòng nổi lên một khát vọng ca ngợi Thiên Chúa vì công trình kỳ diệu của Ngài và lòng cảm phục dễ dàng biến thành một lời kinh nguyện. Mỗi môn đệ Chúa Kitô phải biết rằng những ngày nghỉ hè là thời gian thuận tiện để thư giãn về thể xác và cũng là cơ hội để nuôi dưỡng tâm hồn nhờ khoảng thời gian dài hơn trong cầu nguyện và suy ngắm để tăng triển hơn trong mối tương quan cá vị với Chúa Kitô và sống hào hợp hơn với giáo lý của Ngài. Bài Phúc Âm hôm nay nói về người Samaritanô nhân hậu (x. Lc 10,25-37)… Chớ gì mỗi người chúng ta đều trở nên láng giềng cho những người chúng ta gặp gỡ : “ Anh hãy đi và làm như vậy”. Tình yêu là trung tâm của đời sống Kitô giáo. Chỉ có tình yêu, thứ tình yêu được Chúa Thánh Thần khơi lên trong lòng chúng ta, làm cho chúng ta trở thành chứng nhân của Chúa Kitô”.
Chúa Nhật 27/7/2008 : “ Cha có lời chào gửi đến tất cả những ai đang ở những nơi nghỉ hè và cầu chúc mọi người có những ngày nghỉ hè an vui và thư giãn cả về thể xác lẫn tinh thần. Cha cũng không quên biết bao nhiêu người không có được những ngày nghỉ ngơi, chẳng hạn các bệnh nhân trong các bệnh xá, các tù nhân, các cụ già, những người sống cô đơn ở các thành phố. Cha đoan hứa là Cha gần gũi trong tình thương yêu thông cảm và trong lời cầu nguyện”.
Đức Thánh Cha Phaolô VI là vị Giáo Hoàng đầu tiên đưa ra những hướng dẫn về việc nghỉ hè và lần đầu tiên Ngài đề cập đến đề tài này là ngày Chúa Nhật 25/7/1965 : “Đời sống trong xã hội tân tiến rất căng thẳng đòi hỏi chúng ta phải có những giây phút thư giãn về thể xác và cả tinh thần nữa…Cha muốn có ít lời khuyên : anh chị em hãy tìm giờ gặp gỡ, trò chuyện với người khác, nhất là với những người trong gia đình. Vì công ăn việc làm, nhiều gia đình phải xa nhau hay ở gần nhau mà lại ít gặp nhau vì giờ làm việc khác nhau. Anh chị em hãy tìm thời gian thư giãn với nhau trong gia đình và để gặp gỡ bạn bè và những người có mối liên hệ thiết yếu”.
2.Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II
Đối với Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II, thời gian nghỉ hè là lúc khám phá sự hiện diện gần gũi của Thiên Chúa nhờ khung cảnh thinh lặng và tiếp cận với thiên nhiên.
Lần đầu tiên Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II nói đến việc nghỉ hè là dịp lễ Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời, 15/8/1979 : “Đôi tâm tư Cha muốn gửi đến những ai đang ngơi nghỉ trong những ngày nghỉ hè theo truyền thống này. Cầu mong cho những ngày nghỉ xa khỏi những lo lắng hằng ngày của công ăn việc làm sẽ là cơ hội để gần gũi với thiên nhiên, kho tàng của vẻ đẹp không thể diễn tả hết của Thiên Chúa, Đấng Tạo Hoá… Cha mong ước là việc canh tân sức mạnh thể xác phải được gắn liền với việc thăng tiến về tinh thần, qua việc chiêm ngắm các kỳ công thiên nhiên, dễ dàng nối kết chúng ta với Đấng là suối nguồn và nguyên lý của muôn loài”.
Trong dịp này, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II cũng nhắc đến những người “vì khả năng tài chánh không cho phép có những ngày nghỉ xa nhà, mặc dù họ rất cần, có lẽ còn cần hơn những người khác. Đối với những anh chị em này, Cha có lời an ủi và hiệp thông. Xin anh chị em hãy đón nhận hoàn cảnh này và biến nó thành cơ hội làm giầu có thiêng liêng cho chính mình và cho toàn thể Hội Thánh”.
Ngày 20/7/1980, Đức Thánh Cha nói cho giới trẻ về mùa hè : “Điều quan trọng là việc nghỉ ngơi không rơi vào trống rỗng và trong trường hợp đó thì không có nghỉ ngơi thực sự. Những ngày nghỉ cần phải được đan dệt bằng những cuộc gặp gỡ. Cha nghĩ đến cuộc gặp gỡ với thiên nhiên, với núi rừng, với biển cả. Con người, khi gặp gỡ thiên nhiên, sẽ tìm lại được sự bình an nội tâm. Tuy nhiên, đó chưa phải là tất cả ý nghĩa của việc nghỉ ngơi. Còn một ý nghĩa nữa. Đó là việc gặp gỡ với Đức Kitô và ý nghĩa này mới là điều mới mẻ. Nghỉ ngơi là mở mắt tâm hồn để nhận ra sự hiện diện của Chúa trong thế giới, là mở tai nội tâm để lắng nghe lời của Ngài là chân lý… Một cách đặc biệt, Cha chúc giới trẻ các con có được cách thức nghỉ này… Cha biết là có nhiều bạn trẻ đã biết sử dụng mùa nghỉ hè vừa như thời gian thư giãn, vừa như thời gian đặc biệt để gặp gỡ Chúa, trong cộng đoàn tình nghĩa bạn bè. Cha nói điều này từ chính kinh nghiệm cá nhân của Cha, vì như giám mục và linh mục, Cha đã trải qua nhiều mùa nghỉ hè với các bạn trẻ”.
Chúa Nhật 11/7/2004, từ miền núi Valle d’Aosta, Đức Thánh Cha nói : “Trong vùng ốc đảo tươi mát, đầy vẻ thanh bình này, đứng trước cảnh tượng tuyệt vời của thiên nhiên, người ta có thể cảm nhận dễ dàng là sự thinh lặng thật là ích lợi, nhưng lại là điều hôm nay rất khó tìm được. Có phần nguy hiểm là các mối liên hệ và các thông tin mà xã hội tân tiến cung cấp, có thể lấy mất môi trường hồi tâm và có thể còn làm cho người ta đánh mất khả năng suy nghĩ và cầu nguyện. Trong thực tế, chỉ trong thinh lặng người ta mới có thể nghe được, trong chiều sâu của lương tâm, tiếng nói của Thiên Chúa, có khả năng làm cho người ta được thực sự tự do. Mùa nghỉ có thể giúp cho con người tìm thấy và nuôi dưỡng chiều kích nội tâm không thể thiếu được của cuộc sống làm người”.
3.Đức Thánh Cha Bênêdictô XVI
Chúa Nhật 17/7/2005 trước khi đọc kinh Truyền Tin, Đức Thánh Cha Bênêdictô XVI đã nói về mùa nghỉ hè : “Trong những ngày nghỉ hè, người ta có thể cầu nguyện nhiều hơn, dài hơn, có giờ để đọc sách và để suy nghĩ về những ý nghĩa sâu xa của cuộc đời, trong bầu khí an lành của gia đình và những người thân quen. Thời gian nghỉ hè cho chúng ta cơ hội để ngắm nhìn những quang cảnh hùng vĩ của thiên nhiên, một “cuốn sách” mọi người, dù lớn hay nhỏ, đều có thể đọc được. Tiếp xúc với thiên nhiên, người ta sẽ khám phá chiều kích trung thực của mình, nhận ra mình chỉ là một tạo vật nhỏ bé, nhưng lại có khả năng đi vào thế giới của Thiên Chúa, vì trong thâm cung lòng mình, người ta vươn lên Đấng Vô Tận”.
Chúa Nhật 08/7/2007, từ miền núi Lorenzago di Cadore, nơi đang nghỉ hè, Đức Thánh Cha Bênêdictô XVI đã nói : “Trước một quang cảnh của vườn cỏ, của rừng núi bao la, bát ngát, vươn lên trời cao, tự đáy lòng nổi lên một khát vọng ca ngợi Thiên Chúa vì công trình kỳ diệu của Ngài và lòng cảm phục dễ dàng biến thành một lời kinh nguyện. Mỗi môn đệ Chúa Kitô phải biết rằng những ngày nghỉ hè là thời gian thuận tiện để thư giãn về thể xác và cũng là cơ hội để nuôi dưỡng tâm hồn nhờ khoảng thời gian dài hơn trong cầu nguyện và suy ngắm để tăng triển hơn trong mối tương quan cá vị với Chúa Kitô và sống hào hợp hơn với giáo lý của Ngài. Bài Phúc Âm hôm nay nói về người Samaritanô nhân hậu (x. Lc 10,25-37)… Chớ gì mỗi người chúng ta đều trở nên láng giềng cho những người chúng ta gặp gỡ : “ Anh hãy đi và làm như vậy”. Tình yêu là trung tâm của đời sống Kitô giáo. Chỉ có tình yêu, thứ tình yêu được Chúa Thánh Thần khơi lên trong lòng chúng ta, làm cho chúng ta trở thành chứng nhân của Chúa Kitô”.
Chúa Nhật 27/7/2008 : “ Cha có lời chào gửi đến tất cả những ai đang ở những nơi nghỉ hè và cầu chúc mọi người có những ngày nghỉ hè an vui và thư giãn cả về thể xác lẫn tinh thần. Cha cũng không quên biết bao nhiêu người không có được những ngày nghỉ ngơi, chẳng hạn các bệnh nhân trong các bệnh xá, các tù nhân, các cụ già, những người sống cô đơn ở các thành phố. Cha đoan hứa là Cha gần gũi trong tình thương yêu thông cảm và trong lời cầu nguyện”.
NHỮNG SÁNG KIẾN MỤC VỤ TRONG MÙA HÈ
Chính trong mùa hè đã phát sinh nhiều sáng kiến mục vụ, đáp ứng vào nhu cầu hoàn cảnh của mùa nghỉ hè. Chúng ta có thể tạm ghi ra đây ít sáng kiến như những tỉ dụ.
1.Sáng kiến “ Lính canh ban mai”
Thời gian nghỉ hè cũng có thể là một cạm bẫy, đưa người ta đến những nơi xa xôi không có nhà thờ, không có Thánh lễ. Do đó, nhiều người trở thành nguội lạnh đối với đời sống Đức Tin. Đứng trước hoàn cảnh này và đáp lại lời mời gọi của Đức Giám Mục Giáo Phận (Verona), cha Andrea Brugnoli đã qui tụ được hơn 300 bạn trẻ, chia nhóm đi đến những nơi vắng bóng nhà thờ để tổ chức những giờ vui hát và cầu nguyện. Nhờ đó, nhiều người, tuy không thể tham dự Thánh lễ, nhưng vẫn giữ cho lòng được ấm áp về Đức Tin.
2.Sáng kiến “Nhà thờ cao su”
Ở vùng Cagliari, miền nam nước Ý, nhiều nhóm trẻ đã đi mua túp lều bằng cao su, dài 30 mét, rộng 15 mét, dựng lều tại các bãi biển. Tối đến, từ 23giờ đêm đến 3giờ sáng, họ thay phiên nhau chầu Thánh Thể, với cửa mở để đón tiếp các bạn trẻ khác chầu Thánh Thể Chúa và rất nhiều bạn trẻ đi nghỉ ở bãi biển đã có dịp đến tham dự các giờ chầu này. Sáng kiến này đã lan ra trên 50 thành phố bên nước Ý.
3.Sáng kiến “Sole Si. Soli No !” ( Mặt Trời thì được, cô đơn thì không : cách chơi chữ bên tiếng Ý : “Sole” là Mặt Trời; “Soli” là những người cô đơn)
Trong mùa hè, rất nhiều người già bị bỏ lại trong thành phố, sống cô đơn, hoặc vì con cái đi nghỉ, hoặc vì không có con cái. Cộng đoàn “Sant’Egidio” đã tổ chức đi thăm viếng và giúp đỡ các cụ già trong hoàn cảnh này.
4.Sáng kiến nhân tạo
Bên các nước Âu Mỹ, nhất là Hoa Kỳ, nhiều sinh viên đã tình nguyện đi các nước nghèo bên Phi châu, Á châu, Châu Mỹ Latinh để phục vụ theo ngành chuyên của họ. Nhiều người nghèo tại Việt Nam chúng ta đã được hưởng nhờ những sáng kiến nhân đạo này.
Xem như thế thì việc nghỉ hè có những ý nghĩa sâu xa và, đối với anh em linh mục chúng ta, đây cũng có thể là một thách đố mục vụ cho chúng ta. Cầu mong những giáo huấn của các Đức Thánh Cha và một số sáng kiến mục vụ ở nhiều nơi có thể mở cho chúng ta một viễn tượng mới, làm cho đời sống và sứ vụ mục tử của chúng ta thêm phong phú và ý nghĩa hơn.
Với lòng quí mến, xin kính chào quý Cha.
+ Đaminh Nguyễn Chu Trinh
Giám mục Giáo phận Xuân Lộc
Giám mục Giáo phận Xuân Lộc